Uzmanlık Alanlarımız
konuşma sesi bozuklukları
Konuşma sesi bozukluğu (KSB) çocuğun konuşma seslerin akranlarından beklenilen düzeyin altında doğru üretmesi durumudur. Akranları o sesleri doğru üretirken, çocuk üretemez, yer değiştirir, yerine başka sesleri üretebilir veya düşürebilir, ses ekleyebilir. Konuşma sesi bozuklukları ifadesi için bazen artikülasyon bozukluğu bazen de sesbilgisel bozukluk ifadesi kullanılabilir ancak güncel literatürde şemsiye bir terim olan konuşma sesi bozukluğu ifadesi kullanılmaktadır.
KSB’nin altında yatan neden nörolojik (motor), yapısal (yarık damak dudak), duyusal/algısal (işitme kaybı) veya fonksiyonel (bilinen bir sebep yok) olabilir.
KSB değerlendirmesinde çeşitli ölçümler ve değerlendirmeler yapılır. ÇOCUK Dil ve Konuşma Merkezi’nde formal testler, anlaşılırlık ölçekleri, iletişimsel çıktı odaklı ölçekler, spontane konuşma analizi, oral motor değerlendirme yapılmakta ve elde edilen bulgular doğrultusunda bireyin gereksinimi olan yöntemler bir araya getirerek müdahale planı belirlenmektedir.
Kekemelik
Kekemelik, konuşma ya da okuma sırasında tekrarlama, duraklama, uzatma ya da farklı diğer semptomlardan oluşan (akıcısızlık anına eşlik eden el, kol, vücut hareketleri gibi) bir akıcılık bozukluğudur. Konuşmanın sürekliliğini, ritmini ve hızını etkileyecek düzeyde duraksama, aksamaların olduğu bir bozukluktur. Bu bozukluğu yaşayan bireyde kaçma/kaçınma davranışları gözlemlenebilir. Birey takıldığı sözcüklerden kaçma, konuşma yerine bedel dili ile kendini ifade etme, daha kısa konuşma, sözcük değiştirme gibi davranışları gösterebilir.
Kekemeliğin nedeni güncel alan yazında çok faktörlü modellerle açıklanmaktadır. Çok faktörlü modeller fizyolojik, dil-iletişim, motor konuşma, psikolojik ve çevresel etmenlerin etkileşimi sonucunda ortaya çıktığını ifade eder. Değerlendirmede de bu etmenler detaylı bir şekilde değerlendirilir. Bireyin kekemelik şiddeti, tipi, süresi; dil becerileri; iletişimsel becerileri; günlük rutinleri; aile hayatı; ebeveynin duyguları, kaygıları; çocuğun kekemeliğe tepkisi gibi bir çok etmen detaylı bir şekilde değerlendirilir.
Gelişimsel Apraksi
Kafamızdaki niyeti konuşma ile ifade ederken, öncelikle niyetimizi konuştuğumuz dile uygun şekilde düzenler sonra konuşmaya yardımcı olan kasları uygun hareket, aralık, güç, hızda çalıştırıp, sıralayarak üretiriz. Konuşma apraksisi olan bireyler bu mesajı konuşma kaslarına iletimi sırasında zorluklar yaşar. Temel problem niyet oluşturmada, dilsel kodlamada değildir, temel sorun bu kodların konuşmaya yardımcı olan kasların hareketlerinin sıralanmasındadır. Apraksi bir motor konuşma bozukluğudur. Çocukluk dönemi apraksisi terimi de kullanılabilmektedir.
Ancak değerlendirmede yukarı ifade edilen bütün bileşenler detaylı bir şekilde değerlendirilir.
Her defasında sözcüğü farklı şekilde üretme, ünlü seslerde bozulma, uzun sözcüklerde zorlukların artması, vurgulama, tonlamada zorluklar, konuşma hareketini arama davranışı gibi belirtiler göstermektedir.
ÇOCUK Dil ve Konuşma Merkezi'nde video analizleri, standardize testlerle değerlendirilir.
Serebral Palsi
Konuşurken 70-100 arası kas grubunu çok doğru kullanmamız gerekir. Bu kaslardaki zayıflık ya da kas kasılmalarındaki bozulmalar konuşma üretimini olumsuz etkiler. Serebral palside beyin hasarına bağlı olarak konuşmaya dahil olan, yardımcı olan kasların kasılmasında bozulmalar ortaya çıkar. Serebral palsi bir motor konuşma bozukluğudur, dizartridir. Çocukluk döneminde en sık görülen dizartri ise serebral palsidir.
Konuşmanın solunum, ses üretimi, rezonans, sesletim, prozodik (tonlama, vurgu vs.) gibi bileşenleri farkı düzeylede etkilenir. Bu bileşenlere ek olarak iletişim ve dil yeterlilikleri de değerlendirilir ve bireyin gereksinimini yansıtan müdahale planı hazırlanır.
ÇOCUK Dil ve Konuşma Merkezi'nde video analizleri, standardize testler, ebeveyn gözlem formları bulgular ışığında ile bütüncül bir şekilde müdahale planlanır.
Sosyal İletişimsel Zorluklar
Sosyal iletişimsel yetersizliğe bağlı zorluklar iletişimin karşılılıklığında bozulmaların olduğu, sözel olmayan dil becerilerinde, karşıdaki bireyler iletişim ve ilişki kurmada zorlukla karakterize, kalıplaşmış ve tekrarlayıcı motor hareketlerin olabildiği, rutin ve ritüellerin devamına karşı hassasiyetin olabildiği, çevreden gelen duyusal uyaranlara karşı hassasiyetlerin olabildiği nöro-gelişimsel bir bozukluktur. Farklı derecelerde etkilenimden dolayı bir spektrum olarak düşünülmelidir.
Değerlendirme sırasında bireyin iletişimsel yeterlilikleri, dil ve konuşma özellikleri değerlendirilir.
ÇOCUK Dil ve Konuşma Merkezi’nde ebeveyn gözlem formları, yapılandırılmış testler, etkileşim videoları ile bütüncül bir şekilde değerlendirilir ve müdahale planlanır.
Çocukluk dönemi dil bozuklukları
Bir çok çocuğun hızlıca ve nasıl olduğunu fark etmeden edindikleri dil becerilerini aslında çok kompleks süreçleri içerir. Bu süreçlerdeki aksamalar ise dil bozukluklarını beraberinde getirir. Dil gecikmesi birincil ve ikincil dil bozukluğu olarak ikiye ayrılır. Birincil dil bozukluğunda altta yatan neden bilinmezken, ikincil dil bozukluğunda zihin engeli, özgün dil bozukluğu, öğrenme bozukluğu, otizm gibi altta yatan neden vardır.
Çocukluk dönemi dil bozukluklarında sadece sözel dil becerileri değil, söz öncesi dönem, sözel olmayan dil becerileri de değerlendirilir. Buna ek olarak ek edinimi, sözcüklerin dizilimi, anlam bilgisi, kullanım bilgisi, ses bilgisi değerlendirilir. Değerlendirmeler hem formal testlerle hem de etkileşim sırasında çekilen video dil analizleri de değerlendirmeye eklenir. Tüm bulgular eşliğinde dil ve konuşma terapisi müdahalesi planlanır.
Uygulanan yöntemler
konuşma sesi bozuklukları
PROMPT
PROMPT yöntemi dokunsal, kinestetik ve proprioseptif uyaranları sistematik bir şekilde uygulayarak bireyin işlevsel iletişimi desteklemeyi amaçlayan bir motor konuşma yöntemidir. Bu yöntemde vaka bütüncül bir şekilde değerlendirilir ve işlevsel iletişimde en çok zorluk yaratıldığı gözlemlenen alan/alanlar terapi planına dahil edilir. Bu vakanın gereksinimine göre fiziksel, duygusal, bilişsel, dilsel ya da sosyal, duygusal hedef oluşturmak anlamına gelir. Bu hedeflere ulaşılmasını sağlayacak ve birey için işlevsel olan aktivitenin içine bireyin motor konuşma hedeflerini yansıtan sözcükler serpiştirilir ve sistematik olarak uygulanan PROMPT tekniği ile dest eklenilir.
PROMPT birey için tamamen bireysel bir müdahale planı oluşturduğundan bir çok farklı iletişim, dil ve konuşma bozukluklarında uygulanabilen bir yöntemdir.
Uzm. DKT. Nida ŞANLI Türkiye'de dil ve konuşma terapistlerine PROMPT kursları veren, PROMPT Instructor'dır.
Dynamic Temporal And Tactile Cueing (DTTC)/Fransa
Tek Ayrımlı Sözcük Öbeği Yaklaşımı (minimal pair approach)
Geleneksel Dil ve Konuşma Terapisi
Sesbilgisel Farkındalık Çalışmaları
Kekemelik
Palin Ebeveyn Çocuk Etkileşim Terapisi
Kekeleyen okul öncesi çocuğa ait fizyolojik, psikolojik, motor konuşma, iletişim, dil ve çevresel faktörlerin detaylı şekilde değerlendirilmesini ve elde edilen bulgular ışığında çocuğun gereksinimleri yansıtan hedeflerin bireysel olarak planlandığı bir yöntemdir. Bu yöntem 3 basamakta oluşmaktadır. İlk 6 haftalık süreç içinde ebeveyn-çocuk etkileşimi videoları ile her iki ebeveyn için özel etkileşim hedefleri belirlenir. Bu etkileşim hedefleri ile ebeveyn evde yaptığı uygulamalarla çocuğun iletişim, dil ve konuşma becerilerini destekler. Palin PCI yönteminin 2. basamağı ise pekiştirme sürecidir. Bu süreç içinde ebeveyn öğrenmiş olduğu etkileşim stratejilerini uygulamaya devam eder. Tüm bu süreçte dil ve konuşma terapisti ile iletişim halindedir.3. basamak ise 6 haftalık pekiştirme sürecinden sonra başlar. Eğer çocuğun dil ve konuşma terapistinden direk akıcılıkla ilgili destek almasını gerektiren zorluklar varsa bu aşamada dil ve konuşma terapisti direk akıcılık hedefleri üzerine çalışmaya başlar.
Bu yöntemin avantajı ebeveyni kendi çocuğunun uzmanı haline getirmesidir. Araştırmalar bu yöntemle 12 çocuktan 10’unun direk dil ve konuşma terapisti ile çalışmaksızın istenilen akıcılık seviyesine geldiğini göstermektedir. Nida ŞANLI Micheal Palin Center'da (İngiltere) süpervizyon ve akreditasyonunu tamamlamış olup, akredite PALIN PCI terapistidir.
Ek olarak:
Akıcılığı biçimlendirme (Fluency Shaping)
Kekemelik modifikasyonu (Stuttering modification)
Mini-Kids
Duyarsızlaştırma
Gelişimsel Apraksi
Gelişimsel apraksi motor konuşma bozuklukları arasında yer almaktadır. Konuşma sırasında üretilmesi gereken hareketin doğruluğu, hızı, aralığı, gücü, zamanlaması ve sıralamasındaki zorluklarla karakterizedir bir bozukluktur.
Gelişimsel aprakside motor konuşma yaklaşımı olan PROMPT uygulanmaktadır. PROMPT ile terapist o konuşma hareketine dair dokunsal, kinestetik ve propripseptif uyaranlar sunarak doğru üretimi destekler ve motor yanıt şemasının oluşmasını destekler.
Dokunsal-kinestetik-proprioseptif uyaranlar çok sistematik bir şekilde motor öğrenme prensipleri temelinde uygulanır. Bireyin motor konuşma kontrolünü desteklemek için belirlenen hedefler, işlevsel sözcüklerin içinde ve işlevsel aktivitelerde uygulanır.
Şiddetli konuşma apraksisinde vaka özgünlüğüne göre DTTC yöntemi de uygulanmaktadır.
DTTC şiddetli konuşma apraksisi olan çocuklar için tasarlanmış bir müdahale yöntemidir. Motor temelli bir yaklaşımdır. Konuşma apraksisi altında yatan konuşma için gereken planlama ve programlama ile ilgili destek sunar. Motor öğrenme prensiplerini içeren bir yöntemdir. Konuşma üretimi için gereken doğru hareketi desteklemek için farklı ipuçları sunar ve sonrasında bu ipuçlarını zamansal açıdan hiyerarşik şekilde silikleştirir.
Serebral Palsiye Bağlı Gelişen iletişim, Dil, Konuşma bozuklukları
Serebral palside beyin hasarına bağlı olarak konuşmaya dahil olan, yardımcı olan kasların kasılmasında bozulmalar ortaya çıkar. Motor konuşma bozuklukları arasındadır. Konuşmanın solunum, ses üretimi, rezonans, sesletim, prozodik (tonlama, vurgu vs.) gibi bileşenleri etkilenir. Değerlendirme sırasında elde edilen bulgular ışığında hangi bileşende bozukluk varsa (solunum, fonasyon, rezonans, artikülasyon, prozodi) eklenir.motor konuşma yaklaşımı olan
PROMPT
PROMPT ile terapist o konuşma hareketine dair dokunsal, kinestetik ve propripseptif uyaranlar sunarak doğru üretimi destekler ve motor konuşma koordinasyonunu bireyin edinmesini sağlar.
Neurodevelopmental Treatment (NDT)
Bobath yöntemi olarak da bilinen serebral palsili çocukların terapisinde yaygın kullanılan bir yöntemdir. Postür (duruş), denge, beslenme, solunum ve konuşma üretimi arasındaki dengeyi destekleyen bir yöntemdir. Vücut bir bütün olarak değerlendirilir ve dil, konuşma ve beslenmeyi etkileyen bozulmaların nedeni araştırılır ve müdahale ona göre planlanır. Nida ŞANLI 8 haftalık NDT kursunu başarıyla tamamlamış olup, NDT uygulayıcısı olan tek dil ve konuşma terapistidir. Uygulayıcı belgesini Neurodevelopmental Treatment Association'dan almıştır
Sosyal İletişimsel Zorluklar
DIR/Floortime
Gelişimsel, bireysel farklılıkların dikkate alındığı ilişki temelli bir yöntemdir. Çocuk ve aileye bütün olarak yaklaşılır. Çocuğun regülasyon kapasitesi, ortak dikkat, iki yönlü iletişim, sosyal problem çözme, benlik algısı, duygusal fikirler, fikirler arası köprü kıurma, soyut düşünme becerilerinin etkileşim sırasında desteklenmesi hedeflenilir.
Nida ŞANLI uygulayıcı belgesini Profectum Academy'den almıştır.
PROMPT
Otizm spektrumundaki vakaların sosyal iletişimsel niyet-dil ve konuşma arasındaki bağlantıları desteklemek için PROMPT uygulanabilmektedir. PROMPT'un dinamik teori prensibine dayanan kavramsal bakış açısı bireyin gereksinimleri doğrultusunda farklı yöntemlerin harmanlanarak uygulanmasına da izin verir. Vakanın gereksinimine göre floortime ve PROMPT birlikte kullanılabilecek yöntemlerdir.
HANEN: MORE THAN WORDS
OSB'li bireylerin sosyal iletişimsel becerilerini desteklemek için oluşturulmu bir ebeveyn programıdır. Nida ŞANLI sertifikasını Hanen Center/Kanada'dan almıştır.
Çocukluk dönemi dil bozuklukları
Bir çok çocuğun hızlıca ve nasıl olduğunu fark etmeden edindikleri dil becerilerini aslında çok kompleks süreçleri içerir. Bu süreçlerdeki aksamalar ise dil bozukluklarını beraberinde getirir. Dil gecikmesi birincil ve ikincil dil bozukluğu olarak ikiye ayrılır. Birincil dil bozukluğunda altta yatan neden bilinmezken, ikincil dil bozukluğunda zihin engeli, özgün dil bozukluğu, öğrenme bozukluğu, otizm gibi altta yatan neden vardır.
Çocukluk dönemi dil bozukluklarında sadece sözel dil becerileri değil, söz öncesi dönem, sözel olmayan dil becerileri de değerlendirilir. Buna ek olarak ek edinimi, sözcüklerin dizilimi, anlam bilgisi, kullanım bilgisi, ses bilgisi değerlendirilir. Değerlendirmeler hem formal testlerle hem de etkileşim sırasında çekilen video dil analizleri de değerlendirmeye eklenir. Tüm bulgular eşliğinde dil ve konuşma terapisi müdahalesi planlanır.
PROMPT yöntemi dilsel bileşenlerin desteklenmesi için kullanılabilmektedir. Söz dizimi, dil bilgisi, ek edinimi; kavramların edinimi gibi bir çok dilsel amaç için PROMPT uygulanmaktadır.
HANEN: IT TAKES 2 TO TALK
Gelişimsel dil bozukluğu olan çocuklara özel geliştirilmiş bir ebeveyn programıdır. Nida ŞANLI sertifikasyonı Hanen Center/Kanada'dan almıştır.
Bakış açımız
Çocuk dil ve konuşma merkezi çocuk ve ailesine bütüncül bir perspektiften bakar. Çocuk, gereksinimleri, ailesi, okulu, hayat ortamı bir bütün olarak formal testler ve informal olarak değerlendirilir.
En hızlı kazanımlar ebeveyn desteğinin de olduğu kazanımlardır. Bundan dolayı ebeveyn eğitimi ön plandadır. Ebeveynler seansı gözlemler. Seans sonunda ise ebeveyne evde yapabilecekleri ile ilgili bilgiler verilir. Ev süreçleri ebeveynin evde çektiği videolarla takip edilir ve yeni önerilerde bulunur.
